Op zondag 15 november zou Marcel het complete tweede boek van Bachs Wohltemperierte Klavier spelen in Splendor Amsterdam.

Door de strengere regels vanwege het Covid-19 virus moest dit concert worden verplaatst naar 13 december a.s.

Om een geheel Bachloos weekend te vermijden speelt Marcel nu op zaterdag 14 november twee maal de eerste twaalf Preludes en Fuga’s van het tweede boek van het ‘WTK’. De andere helft, Preludes en Fuga’s 13 t/m 24, zullen in twee latere livestreamconcerten te horen zijn.

De links naar de livestreamings zijn de volgende:

voor de livestreaming van 11:00: https://www.youtube.com/watch?v=to_qWRIh28c&feature=youtu.be

voor de livestreaming van 20:00: https://www.youtube.com/watch?v=iVtXTiKz1yg&feature=youtu.be

PROGRAMMA 

1.Prelude en Fuga nr.1 in C gr.t. BWV 870

2.Prelude en Fuga nr.2 in c kl.t. BWV 871

3.Prelude en Fuga nr.3 in Cis gr.t. BWV 872

4.Prelude en Fuga nr.4 in cis kl.t. BWV 873

5.Prelude en Fuga nr.5 in D gr.t. BWV 874 

6.Prelude en Fuga nr.6 in d kl.t. BWV 875 

7.Prelude en Fuga nr.7 in Es gr.t. BWV 876

8.Prelude en Fuga nr.8 in es kl.t. BWV 877

9.Prelude en Fuga nr.9 in E gr.t. BWV 878   

10.Prelude en Fuga nr.10 in e kl.t. BWV 879

11.Prelude en Fuga nr.11 in F gr.t. BWV 880

12.Prelude en Fuga nr.12 in f kl.t. BWV 881

TOELICHTING OP HET PROGRAMMA

Na Bachs aanstelling als cantor aan de Leipziger Thomaskirche in 1723 heeft hij het eerste boek van het WTK minstens twee maal aan een revisie onderworpen. Wanneer hij precies met het componeren van een nieuwe serie preludes en fuga’s is begonnen (waarschijnlijk uit behoefte aan nieuw studiemateriaal voor zijn leerlingen) weten we niet, mogelijk pas na 1735. Wel is duidelijk dat rond 1740 een nieuwe reeks van 24 paren preludes en fuga’s gereed was. In tegenstelling tot het eerste boek, waarvan de 24 duostukken een duidelijk geheel vormden met een sterke dramatische opbouw, betreft het hier 24 losse manuscripten. Veelzeggend is het feit dat de laatste fuga, die in b mineur, een relatief eenvoudige is en niet een grootse afsluitende fuga zoals die in diezelfde toonsoort in boek I. Publicatie van de reeks heeft Bach nooit overwogen heeft en een eventuele latere uitgave aan de hand van de manuscripten liet hij aan anderen over. De titel Wohltemperierte Klavier voor de tweede serie is overigens wel afkomstig van Bach. 

In een aantal opzichten verschilt het tweede boek van het eerste. Zo zijn preludes die gebaseerd zijn op gebroken akkoorden veel minder talrijk dan in deel I. De sonatevorm had inmiddels haar intrede in de muziek gedaan. Bachs zoon Carl Philip Emanuel had al fraaie voorbeelden ervan op zijn naam staan. Tien van de vierentwintig preludes hebben dan ook al een tweedelige structuur met een dubbele streep halverwege, net als later in de achttiende eeuw het openingsdeel van de klassieke sonate. De tweede helft begint in zulke gevallen dan met een doorwerking (een soort improvisatie over het materiaal van de eerste) en eindigt dikwijls met een gedeeltelijke reprise van die eerste helft.

Veel preludes zijn opvallend lang en qua gewicht gelijkwaardig aan de fuga’s.

Wat betreft de fuga’s: twee- en vijfstemmige fuga’s komen in deel II niet meer voor en er zijn minder vierstemmige fuga’s dan in deel I: de driestemmige voeren de boventoon.

De lengte van boek II overtreft die van boek I met ongeveer een half uur. Om de lengte van de livestreamings te beperken, worden de herhalingen achterwege gelaten: muzikaal zeker discutabel maar op de te verschijnen dubbel-cd zal deze omissie in elk geval gecompenseerd worden.

Verschillende preludes uit het tweede boek (die in f mineur bijvoorbeeld) zijn al niet meer strikt polyfoon maar neigen al naar de style galante, een meer simpele stijl waarbij een fraaie melodie van een begeleiding wordt voorzien. Waarschijnlijk wilde Bach met deze schrijfwijze ook tonen dat hij ook de nieuwere trends volgde en zich eigen kon maken.

In het algemeen klinkt het tweede boek meer vergeestelijkt, meer abstract dan het eerste. De complexiteit van de muziek, voor veel van Bachs tijdgenoten al moeilijk te doorgronden, is ten opzichte van haar voorganger nog toegenomen.