ZES CONTINENTEN PROJECT: Culturele identiteit versus Globalisering
Een project van Eleonore Pameijer en Marcel Worms
Wij leven in een tijd, waarin grenzen vervagen. Dankzij de zegeningen van verhoogde mobiliteit en Internet is communicatie makkelijker dan ooit. Naast de positieve kanten daarvan is er ook een keerzijde: culturele identiteit en diversiteit gaat verloren. Zeldzame talen verdwijnen, MacDonalds is everywhere, jongeren luisteren liever naar westerse eenheidspop dan naar muziek, die bij hun eigen cultuur hoort en overal ter wereld verrijzen shopping malls, die precies op elkaar lijken.
Blijft er in deze tijd van globalisering nog ruimte over voor de intimiteit van de eigen cultuur? Om deze vraag in een ruimer verband aan de orde te stellen hebben wij een project opgezet dat deze tegenstelling aan de orde zal stellen door middel van compositieopdrachten, muziekuitvoeringen, discussies en publicaties.
Marcel en Eleonore na hun concert in de Amstelkerk in Amsterdam op 2 april 2004 met v.l.n.r. de componisten Chiel Meijering, Gilberto Mendes (Brazilië), Ronald Snijders en Martin Scherzinger (Zuid-Afrika)
NIEUWE COMPOSITIES UIT ZES CONTINENTEN
Wij vroegen voor ons project componisten uit zes continenten (Europa, Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Azië en Australië) een stuk voor fluit en piano te componeren, waar elementen in verwerkt zijn, die de componist als essentieel voor zijn of haar cultuur beschouwt. Dit kan de landscultuur zijn, maar de componist kan zichzelf ook als b.v. Europeaan of Afrikaan of eerder als wereldburger beschouwen en zo de grenzen van de cultuur, waartoe hij zich voelt behoren, verder leggen.
Aan de componisten wordt de vraag gesteld om na te denken over hun eigen culturele identiteit en hoe die zich verhoudt tot de omgeving en de tijd waarin hij leeft. Vervolgens wordt aan de componisten gevraagd deze “monologue intérieur” vorm te geven door het schrijven van een compositie.
Over de ‘Tango’ van Stravinsky is wel eens gezegd, dat, als alle Tango’s ter wereld verloren zouden gaan, behalve deze ene, iedereen in de toekomst nog precies zou weten wat een Tango is. Stravinsky’s Tango is kennelijk een archetypische oer-Tango, waar datgene dat essentieel voor het genre is, in te horen is. Zo zouden in onze opdrachtstukken de in de visie van de componist essentiële verworvenheden van zijn muziekcultuur terug te vinden moeten zijn.
(foto Jarko Aikens)
De volgende componisten hebben inmiddels hun bijdrage voltooid:
Uit Nederland:
(tussen haakjes het geboorteland van de componist)
– David Dramm (USA/Nederland)
– Ron Ford (USA/Nederland)
– Guus Janssen
– Hanna Kulenty (Polen/Nederland)
– Chiel Meijering
– Christina Oorebeek (USA/Nederland)
– Ronald Snijders (Suriname/ Nederland)
– Sinta Wullur (Indonesië / Nederland)
– Bob Zimmerman
Buiten Nederland:
het tweede land is de huidige verblijfplaats van de componist
– Dusan Bavdek (Slovenië)
– Ross Edwards (Australië)
– Jalalu-Kalvert Nelson (USA/Zwitserland)
– Gilberto Mendes (Brazilië)
– Alon Nechushtan (Israël /USA)
– Gao Ping (China / USA)
– Martin Scherzinger (Zuid-Afrika / USA)
-Lalanath de Silva (Sri Lanka)
-Valton Bequiri (Kosovo)
– Ganesh Kumar (India)
– Yasuko Yamaguchi (Duitsland / Japan)
– Kaori Okatani (Frankrijk / Japan)
– Pablo Escande (Nederland/Argentinië)
Muziekcentrum de IJsbreker heeft het project ‘geadopteerd’: de premières vonden steeds plaats in samenwerking met de IJsbreker, de eerste ronde in het Koninklijk Instituut voor de Tropen, de tweede en derde rondes in de Amstelkerk te Amsterdam. De vierde en laatste ronde voerden wij uit in het nieuwe Muziekgebouw aan ‘t IJ. Het was een van de eerste concerten aldaar. De Concertzender nam alle première concerten op.
Ook ‘de Vishal’, Centrum voor beeldende Kunst, in Haarlem heeft de serie integraal geprogrammeerd. Daarnaast hebben wij de verschillende speelrondes op vele andere Nederlandse podia uitgevoerd.
De Nederlandse en buitenlandse componisten waren zoveel mogelijk aanwezig op de concerten en werden zo mogelijk bij die concerten betrokken . Zo was Jalalu-Kalvert Nelson als improviserend trompettist te horen in Amsterdam en Rotterdam en droeg Bob Zimmerman de tekst van
Ovidius voor, die hem inspireerde voor zijn werk Europe – the Drama. Componist David Dramm zong en speelde zijn Hello Pop Tart, waarbij de overige musici en componisten het achtergrond kazookoor vormden.
Voor de concerten van de tweede ronde kwamen de Zuid-Afrikaanse componist Martin Scherzinger en zijn Braziliaanse collega Gilberto Mendes naar Nederland. Zij lichtten hun nieuwe werk op de concerten toe en gaven lezingen op het Conservatorium en de Universiteit van Amsterdam. Gilberto Mendes was te gast in het programma A4 en zijn werk was te horen in ‘de Wandelende Tak’. Martin Scherzinger bespeelde de mbira tijdens onze concerten.
Tijdens de derde ronde waren de componisten Lalanath de Silva en Gao Ping te gast en voor de finale ronde lieten wij Dusan Bavdek en Michael Fiday overkomen.
Vanaf het seizoen 2005-2006 hebben wij ons 6 Continenten Projekt voortgezet met een bloemlezing uit het bestaande repertoire en een aantal nieuwe werken. Inmiddels hebben we dit project vastgelegd op de cd Spanning the Globe, die tot stand kwam dankzij steun van de UNESCO ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van deze VN-organisatie.